Mensen zijn altijd interessant

“Ik wil niet alleen maar leuke dingen doen!” – Rianne Kok

Rianne woont in een appartement in Vathorst. Afgelopen jaar is ze gestopt met werken en dus heeft ze opeens veel meer vrije tijd. Ik praat met haar over wonen in Senior Smart Living. Verbinden, genieten, ontplooien…leven! Met leeftijdsgenoten.

“Ik wil niet alleen maar leuke dingen doen!” lacht Rianne. “Dingen die niet leuk zijn horen er ook bij. Ik wil vooral onderdeel zijn van de wereld. Betekenis hebben.” Rianne zou het wel zien zitten om met medebewoners discussieochtenden te houden, te filosoferen over dingen, te praten over wat er gebeurt in de wereld. “Vroeger deed ik dat ook met vriendinnen. Dan bracht de gastvrouw van de ochtend een krantenartikel in dat we met elkaar bespraken. Dat was erg leuk.” Tegelijkertijd moeten ontmoeting en activiteiten niet (sociaal) verplicht zijn. Het is mooi om elkaar op te kunnen zoeken als je daar zin in hebt, maar soms is het ook fijn om juist op jezelf te zijn.

Moeten medebewoners gelijkgestemden zijn? “Nee. dat kan niet. Iedereen is anders. Je kunt niet verwachten dat iedereen hetzelfde denkt. Dat is juist spannend.” Rianne zou dus ook niemand willen uitsluiten op basis van leefstijl. “Mensen zijn altijd interessant. Stel je voor dat iedereen hetzelfde denkt. Dat is wel erg saai…”

Rianne heeft een netwerk van vrienden en kennissen door het hele land. Met het openbaar vervoer reist ze overal naartoe. Tegelijkertijd word je als je ouder wordt meer afhankelijk van je directe omgeving geeft ze aan. En dan is het fijn als mensen in de buurt bij elkaar kunnen aankloppen. Haar intrinsieke drijfveer om mensen te helpen en iets te betekenen voor mensen brengt weliswaar ook een kleine twijfel over Senior Smart Living naar boven. Als er teveel mensen om haar heen zijn die hulp nodig hebben, is ze straks automatisch de hele tijd mensen aan het helpen, terwijl ze zichzelf mogelijk voorbij loopt. Dat is dan ook weer niet de bedoeling. Er moeten dus genoeg vitale en actieve mensen wonen.

In het huidige appartementengebouw van Rianne wonen ongeveer veertig 55+ers. Zo’n één derde is echtpaar. Ondanks de kleinschaligheid van het gebouw, merkt Rianne op dat ze niet heel close is met medebewoners. “Hoe dichterbij, hoe individueler. Zo gaat dat. Als mensen dicht op je zitten, wil je juist niet dat iedereen alles van je weet.” In dat opzicht is de doelstelling van dit gebouw dus mislukt. Qua schaalgrootte zou een buurt met een paarhonderd mensen ideaal zijn. Dan zijn er genoeg mensen om een klik mee te hebben, maar ook genoeg mensen die je niet kent, om “verrast te worden met onverwachte ontmoetingen”.

Rianne zou het leuk vinden om iets te doen in Senior Smart Living. Vrijwillig, of betaald, of allebei – helemaal mooi. “Ik moet wel bezig blijven.” Zo niet fysiek dan wel geestelijk. Ze heeft de tweede helft van haar carrière als zelfstandige in de verzorging en verpleging gewerkt en daarnaast opleidingen gevolgd voor alternatieve therapieën. 24-uurs zorg zou ze niet meer willen geven, maar aromatherapiemassages of voetreflexologie bijvoorbeeld wel.

Voorzieningen in Senior Smart Living zijn wat Rianne betreft ook open voor niet-bewoners. “Van voorzieningen die goed zijn voor mensen en leuk, moeten zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken.” Het gebouw waar Rianne nu woont heeft ook een gemeenschappelijke ruimte, maar deze mag alleen door bewoners gebruikt worden. “Terwijl er bijvoorbeeld zoveel kinderen in de buurt wonen die hier ook allerlei leuke dingen zouden kunnen doen. Dat is toch zonde?”

Senior Smart Living moet ook vooral onderdeel zijn van de directe omgeving. Geen achterdocht naar de wereld. “Hoe geslotener iets is, hoe onveiliger iets is. Dat werkt hetzelfde als met heel veel sloten op de deur. Dat wekt achterdocht op. En je sluit vooral jezelf op.”

Eventuele wensen ten aanzien van de woning? Ruimte in huis. Een lekkere ruime woonkamer. Uitzicht. Een appartement. Huur. Gelijkvloers. Een collectieve buitenruimte wellicht. Verder hecht Rianne waarde aan natuur. Volwassen groen. “Buitenbeleving.” Voldoende gelegenheid om te wandelen en te fietsen in en vanuit de buurt. “Maar ook om bijvoorbeeld buiten Tai Chi te kunnen doen.” Het liefste aan of nabij zee. Niet op een plek met veel hoge bomen in elk geval, die de woning of de buurt het licht ontnemen.

“Maar, dit alles is beredeneerd vanuit nu,” zegt Rianne. “Misschien denk ik er over vijf jaar wel anders over.” In elk geval houdt ze er niet van om vanuit mogelijke negatieve scenario’s keuzes te maken. Dus ook niet uit angst voor eventuele gebreken die gepaard zouden kunnen gaan met ouder worden. “Ik kan nu alles. En zo sta ik ook in het leven.”

 

Dansen in Seniorenstad

“Het belangrijkste is dat Seniorenstad een plek wordt waar je bezig kunt zijn. Waar je betekenis kunt geven aan je leven.”

In gesprek met Martin Anker

Martin Anker woont samen met zijn vrouw Myrna in Nieuwpoort. Hij is de leeftijd van 65 jaar al gepasseerd, maar werkt nog steeds met veel plezier als eigen ondernemer. Hij heeft veel van de wereld gezien. Ook in Nederland rijdt hij overal en nergens naartoe.

Van begin af aan is Martin geïnteresseerd in de plannen voor Seniorenstad. “Samen wonen met andere actieve en gelijkgestemde mensen”, dat idee spreekt hem en Myrna erg aan. In de eerste plaats voor de gezelligheid. Leuke dingen kunnen doen met elkaar. En in de tweede plaats vanwege de zorg voor elkaar. “Je helpt elkaar als het nodig is. En dat is een veilig idee.”

Martin denk ook actief mee in het ontwikkelproces. “Het belangrijkste is dat Seniorenstad een plek wordt waar je bezig kunt zijn. Waar je betekenis kunt geven aan je leven.” Daarvoor is het belangrijk dat er ook voorzieningen zijn voor bewoners. Of, in elk geval, “faciliteiten die het mogelijk maken om gezellig samen te komen met bewoners.” Dan kan in of rondom het zwembad, of op de mini-golfbaan, of bij de jeu-des-boules-baan (met dakje, zodat je ook in de regen kunt jeu-des-boulen). Maar er moet zeker ook een gezellige ruimte zijn om zelf dingen te organiseren. Dansavonden bijvoorbeeld. Martin en zijn vrouw zijn al jaren lang fanatieke dansers. “We hebben een hoop lol op de dansschool…” Martin zou het erg leuk vinden om ook in Seniorenstad dansavonden of danscursussen te organiseren (Binnenkort organiseert Martin een groot feest voor de dansschool bij hem thuis, met band en al…). Maar ook andersoortige activiteiten moeten kunnen. “De mogelijkheden moeten er zijn om samen lekker bezig te zijn.”

De voorkeur van Martin gaat uit naar een bosrijke omgeving. Zijn vrouw en hij wonen nu in Nieuwpoort en dat is heel landelijk. “Dat kennen we nu dus al. Weer eens iets anders is ook leuk.” Van het lijstje uit de enquête gaat de voorkeur uit naar de zuidrand van de Veluwe.

Martin stelt zich bij Seniorenstad wel een eigen gemeenschap voor. Geen dikke muren eromheen, maar vanuit veiligheidsoverwegingen hoeft niet elke wildvreemde van hem te allen tijde naar binnen te kunnen. Electronisch contact faciliteren tussen bewoners vindt Martin ook wenselijk. Dan kun je verbinding maken in geval van nood. “Maar ook gewoon voor leuk! Kijken waar iemand uithangt, om misschien samen wat te doen.”

Ten aanzien van de huizen geeft Martin aan dat het geen massieve woonblokken moeten worden. Wel: kleinschalig, sfeervol, groen… Een appartement op de bovenste verdieping ziet Martin ook wel zitten. Dat geeft een veilig gevoel. En je hebt mooi uitzicht…over de bomen.

Als het even kan moet Seniorenstad gelijk groots starten. Dus met een behoorlijk aantal huizen. “Je doet wat of je doet niets.” Er moeten ook vanaf het eerste moment voorzieningen of ontmoetingsfaciliteiten zijn. Mogen de voorzieningen ook door bewoners van buiten Seniorenstad gebruikt worden? Wat Martin betreft wel, mits zij het ook gezellig vinden om met leeftijdsgenoten samen dingen te doen. Wel gelijkgestemden dus. En geen mensen die geen zorg hebben voor hun omgeving. Dat geldt overigens ook voor bewoners zelf: respect is zeker van belang. “Normale omgangsvormen”.

En, als het zover is, natuurlijk ook nog van belang: “ons huidige huis verkopen.” Dat lukt in de huidige woningmarkt niet altijd van de een op andere dag… Het zou zeer welkom zijn als het team van Seniorenstad daar ook in mee kan denken.

Lekker weer? Liever actieve medebewoners!

In gesprek met Hendrik van Asselt

Hendrik van Asselt woont samen met zijn vrouw in Leiden. Hij heeft een huis in Portugal waar ze vaak naartoe gaan. Heerlijk weer… En er komen ook veel leeftijdsgenoten. Tegelijkertijd is er niet zoveel te doen, geeft Hendrik aan. Hij zou het leuk vinden als Seniorenstad een plek zou zijn waar wel van alles te doen is, samen met andere actieve bewoners (“Dat vind ik veel belangrijker dan zon.”). Het liefste van dezelfde leeftijd, want jongere bewoners zijn met andere dingen bezig. “Die hebben daar dus minder tijd voor.”

Wat voor voorzieningen of activiteiten moet Seniorenstad dan bieden? “Ik zou het leuk vinden als er een ruimte is om te musiceren, met ergens een piano in de hoek én een goede muziekinstallatie.” zegt Hendrik. Wat hij graag zou willen is een ensemble waarin mensen samen klassieke muziek maken. Een kwartet, trio of duo. “Ik ga ervan uit dat er meer mensen zijn die van muziek houden, zodat we samen zoiets kunnen organiseren. Dat mis ik nu dus in Portugal.” Een atelier zou Hendrik ook leuk vinden. “Een plek om te beeldhouwen of zo. Of een ruimte om te lassen…” Goede en leuke ruimtes om samen met andere bewoners dingen te doen dus. Sportfaciliteiten moeten er ook zijn. Bijvoorbeeld fitness. Daarnaast hecht Hendrik er waarde aan als Seniorenstad in een omgeving komt waar ook culturele voorzieningen zijn. Een theater en musea en dergelijke. Een plek in de Randstad geniet de voorkeur.

Milieuvriendelijkheid mag van Hendrik ook aandacht krijgen. “Bijvoorbeeld in de vorm van zonnepanelen op de daken – dat is de toekomst – en her en der een windmolentje op het terrein.” [Het team van Seniorenstad denkt overigens ook na over elektrisch vervoer en slimme energieopwekking door de aanleg van of aansluiting op een smart grid.]

Zorg moet voorhanden zijn, maar niet op de voorgrond. “Anders wordt het zo’n verzorgingsbuurt…” En hoe belangrijk is veiligheid? “Ja, wel belangrijk…in zoverre: ik wil ‘s nachts met m’n raam open kunnen slapen, zonder dat m’n huis wordt leeggehaald. En ‘s avonds laat wil ik ook alleen terug naar huis kunnen lopen. Dat is in de stad niet altijd verstandig, maar ik verwacht dat dat in zoiets als Seniorenstad wel kan.” Hendrik wil geen groot hek om Seniorenstad. Het moet ook gewoon toegankelijk zijn voor andere mensen.

Hendrik kan helaas niet bij de aankomende bijeenkomst in september zijn, want dan zit hij in Portugal. Hij werpt zich wel graag op als ambassadeur van Seniorenstad.

Wonen is meer dan het huis waarin je woont

12 juni, 2013

Een woonomgeving waar Senioren samen een actief leven leiden. Het is de visie van Alex Sievers van Beyond Now, één van de initiatiefnemers van Senior Smart Living; een nog te bouwen groene wijk speciaal voor levenslustige 55-plussers. In een interview met Goedenwel schetst hij zijn plan voor een omgeving waar wonen veel meer is dan het huis waarin je woont.

20130529-Schets-voor-Seniorenstad-AH

Seniorenstad is een plan van Blauwhoed, Syntrus Achmea, Inbo en Beyond Now. Een ambitieus plan weet Sievers, maar hij hoopt dat volgend jaar begonnen kan worden met de bouw van Seniorenstad. Dat moet een leefomgeving speciaal voor 55-plussers worden. Dan moet je niet denken aan de vele aanleunwoningen en serviceflats die Nederland telt, maar aan een woonomgeving die allesbehalve een zorgsfeer uitademt. Een wijk in het groen waar het zwembad om de hoek zit, net zoals het café en de tennisbaan. ‘Een omgeving voor mensen die zich niet als ziek, zwak en misselijk laten wegzetten omdat ze senior zijn, maar samen langer actief willen en kunnen blijven.’

‘We willen geen gemiddelde anonieme wijk maken maar een wereld die dicht bij de mensen staat. Wonen is namelijk meer dan het huisje waarin je woont.’ Vanuit die gedachte zijn de kernwoorden – verbinden, genieten, ontplooien … leven! – ontstaan. Woorden die Sievers op verschillende manieren wil terugbrengen in Seniorenstad. Dan gaat het om het met elkaar in contact brengen van bewoners binnen en buiten Seniorenstad, maar ook over de verbinding tussen de natuur en de bewoning.

Zoeken naar gedeelde passies

‘Seniorenstad moet niet alleen een omgeving worden waar mensen elkaar ontmoeten, sporten, wandelen en zwemmen’, vervolgt Sievers. ‘Je moet er ook iets kunnen doen wat meer diepgang heeft. Mensen willen het vakantiegevoel, maar ook iets geven en nalaten. Seniorenstad gaat dus ook over zinvol leven en duurzaamheid. Daarom is één van de kernwoorden ontplooien. Dat kan je denken aan zelfontplooiing, maar ook aan iets doen voor iemand anders. Jij leert de één schilderen of twitteren en de ander leert jou koken of aerobics. Je helpt je buren te genieten van het leven en zij helpen jou.’

‘Mensen vinden het belangrijk om ergens bij te horen. Dus ik ga ervan uit dat mensen elkaar in Seniorenstad opzoeken.’ In de Amerikaanse variant van Seniorenstad – Sun City – zijn maar liefst honderdvijftig hobbyclubjes, vertelt Sievers. ‘Ze hebben daar de regel dat als meer dan twee mensen iets willen er dan een beetje geld vrijkomt om een club te beginnen.’ Daarmee wordt niet alleen ontplooiing in de hand gewerkt, maar ook gewerkt aan het verbinden van bewoners.

Het leven is het waard om geleefd te worden

Eén van de meest gehoorde kanttekeningen bij het plan voor Seniorenstad is dat het segregatie in de hand zou werken, vertelt Sievers. Zelf ziet hij dat anders. ‘Ik denk dat Seniorenstad haar inwoners juist niet afscheidt van de rest van de wereld, maar zorgt dat ze zich thuis en veilig voelen in hun woonomgeving. Seniorenstad gaat over jezelf niet opsluiten tussen vier muren, over je vrienden, een actief leven leiden, lachen en gerespecteerd worden. In Seniorenstad ga je niet achter de geraniums zitten, maar zet je ze lekker in je tuin! Het gaat om het gevoel dat het leven het waard is om geleefd te worden. Uit verschillende onderzoeken blijkt namelijk dat mensen die zich thuis voelen zich actiever inzetten voor hun straat, buurt en samenleving.’

‘Hoe wilt u wonen in Seniorenstad?’

‘Omdat we de 55-plussers belangrijk vinden betrekken we hen actief bij de ontwikkeling van de woonomgeving. Dat gebeurt onder meer tijdens workshops waar geïnteresseerden vertellen welke voorzieningen zij graag in hun omgeving hebben, hoe zij hun leven zien in Seniorenstad en welke rollen ze ambiëren.’ Naast workshops gebruiken de  initiatiefnemers van Seniorenstad ook een online enquête om ideeën te toetsen en te delen.

 

Gelukkig wonen = gezonder

“Als je gelukkig woont, ben je gezonder!” Dat stelt Rosa Wooninck uit Amstelveen. “Gezond en happy.” Rosa is 76 jaar oud. Niemand die haar dat zou geven, durf ik overigens wel te stellen. Haar jeugd heeft Rosa in Indonesie doorgebracht. Vervolgens heeft ze een tijd in de Verenigde Staten gewoond, waar ze ook haar man Peter heeft ontmoet. Inmiddels wonen ze alweer 41 jaar in Nederland. Bewust, vertelt Rosa. “Hier hangt toch een bepaald sfeertje dat je in de Verenigde Staten niet hebt. Een sfeertje dat je niet kunt beschrijven. Ik miste de knusheid. De geborgenheid…”

We zitten in de woonkamer aan de eettafel. Samen met haar man praten we over de volgende verhuisstap. Als het aan meneer en mevrouw Wooninck ligt, gaat die naar Seniorenstad!

IMG_1905-e1353666169638-1024x768

Prettig wonen, veiligheid en comfort. Dat zijn de basiswensen. Maar dat kun je op dit moment niet op zoveel plekken, constateert Rosa. Een verzorgingsflat is vreselijk. “Hier is er een in de buurt. Veel te klein. Dan moet je verhuizen met één koffer. De slaapkamers zijn net luciferdoosjes. En niet eens een berging! Waar moet ik dan mijn collectersitems opbergen? Als je daar naartoe verhuist, sta je dus al met één voet in het graf”. Ook ontbreekt vaak de logeerkamer. Die is nodig als haar kinderen (uit het buitenland) komen logeren. Een verzorgingsflat wordt het dus niet voor Rosa en haar man.

Wat dan wel? Dat heeft Rosa al uitvoerig bedacht en nauwkeurig verwoord. Te beginnen bij het huis. Een huurhuis. Gestapeld of grondgebonden, dat maakt eigenlijk niet zoveel uit. Als er bij het appartement op twee of drie hoog maar een berging is op de begane grond. En als de vloeren van die appartementen maar goed geïsoleerd zijn, zodat er mooi laminaat in kan liggen zonder dat er sprake is van geluidsoverlast. In het huis geen drempels en minimaal twee slaapkamers. Energiezuinigheid is erg belangrijk, in combinatie met comfort. Slimme apparaten, collectieve energieoplossingen die wel zelfstandig te bedienen zijn, en ook vloerverwarming. Een wasmachine kan makkelijk gedeeld worden met andere bewoners. Dat scheelt ruimte en geld. In de badkamer zit bij voorkeur een comfortabele, waterbesparende douche, een handdoekradiator en een wastafel met mengkraan. Er is ook een hoog toilet. De keuken moet goed afgewerkt zijn en voorzien van alle inbouwapparatuur. Alleen geen afwasmachine. “Die krijgen we niet vol met ons tweeën.” “En dan hou je het gesprek gaande.” Voegt Peter er lachend aan toe. “Afwassen is goede therapie…”. In plaats van een afwasmachine een dubbele wasbak met mengkraan dus. In de overige vertrekken wil Rosa graag inbouwkasten. In de slaapkamers met schuifdeuren: dat neemt minder ruimte in. Het inbouwelement heeft overigens voornamelijk een sociale reden: inbouwapparatuur en inbouwkasten hoef je namelijk niet op te ruimten als je verhuist en je kinderen niet als je overlijdt. En dan kan er ook weer sneller iemand anders komen wonen. Ook om die reden de voorkeur voor een gedeelde wasmachine. Een ander belangrijk aspect in huis is veiligheid. In dat opzicht is een flat weer beter: dan moet iemand die kwaad in de zin heeft meer deuren door. Hoe dan ook willen Rosa en Peter graag een veilig huis met onder andere een goed beveiliigingssysteem met politiekeurmerk en een camera bij de voordeur.

De perfecte woonomgeving is gebaseerd op nabijheid van voorzieningen. Meneer en mevrouw willen niet afhankelijk zijn van de auto. Dat betekent dat in elk geval de supermarkt (bij bezorgen kun je de producten zelf niet zien), de apotheek, het openbaar vervoer en een stukje groen om de hoek moeten zijn. “Wat dat betreft gaat ons hart breken als we hier weggaan. Nu is alles om de hoek! Het winkelcentrum, groen, het ziekenhuis… en we wonen vlakbij Schiphol.” Als Seniorenstad die nabijheid van voorzieningen ook kan bieden zou dat geweldig zijn. En dan in een groene omgeving. “Wonen in een parkachtige setting , met vijvers en eendjes. Dat is toch prachtig.” Peter zou in dat geval ook wel iets willen doen in het beheer. Het actief meedoen in de eigen omgeving spreekt hem aan. “Hij is veel socialer dan ik.” zegt Rosa. “Hij doet van alles. Biljard. Bridge. Tennis….” “En in het winkelcentrum hier om de hoek ontmoet ik ook mensen.” vertelt Peter. “Dat is het ontmoetingsplekje voor ouderen, om een kopje koffie te drinken of een tosti te eten.” Hij zou het dan ook erg leuk vinden als er in Seniorenstad gemeenschappelijke voorzieningen zijn. Vooral sportvoorzieningen. Zowel om fit en gezond te blijven, als om mensen te ontmoeten. Voor Rosa is dat sociale aspect met andere bewoners minder belangrijk. “Ik hou ervan om op mezelf te zitten en mij thuis lekker thuis te voelen. Ik ben te individueel, te onafhankelijk. Geen kopjes koffie bij elkaar drinken en zo. Maar, natuurlijk wel elkaar helpen als dat nodig is. Dat is het voordeel van Seniorenstad: je kunt lekker op jezelf leven, maar leeft toch met elkaar.”

Ook in de buurt is het gevoel van veiligheid belangrijk. Dat zit hem vooral in de mensen. Rosa legt uit dat ze momenteel voornamelijk tussen afgestudeerden wonen. Dat voelt wel prettig. In haar nieuwe woonomgeving zou ze ook graag willen ‘levelen’ met mensen. “Wonen met gelijkgestemden, mensen met dezelfde interesses.” In fysieke zin gaat de voorkeur uit naar een duidelijke entree voor de buurt met eventueel een poortwachter.

De omvang van Seniorenstad maakt voor Rosa en Peter niet zoveel uit. Alleen voor voorzieningen is er natuurlijk een zekere massa nodig. Qua bebouwing zou Rosa graag een afwisseling zien van hoog en laag. “Flats en huizen. Dat is hier ook. Dat vind ik mooi.”

Rosa en Peter zien uit naar het vervolg! Hopelijk wordt er snel een Seniorenstad ontwikkeld in Nederland – bij voorkeur in de buurt van de Randstad. Ondertussen denkt Rosa heel graag mee in de planvorming en vertelt ze enthousiast over de plannen aan haar vrienden.