Top tien woonconcepten voor senioren: omzien naar elkaar hét centrale thema

Yvonne Witter beschrijft op stedebouwarchitectuur.nl tien woonconcepten voor senioren. Ook ons project ParkEntree, dat Blauwhoed, Beyond Now, Inbo, Vitaal&Zo, de gemeente Schiedam en Bots Bouw samen realiseerden vinden we terug op deze lijst. Bijzonder aan ParkEntree is de manier waarop we hospitality organiseren samen met de bewoners, waarbij de regie blijft liggen waar die hoort: bij de bewoners zelf.

Klik hier om het artikel te lezen op stedebouwarchitectuur.nl

Op de foto enkele van de tien huurwoningen in ParkEntree. Daarnaast zijn er 79 koopwoningen in diverse uitvoeringen. En een lounge met daarin onder meer een semi-professionele keuken, een fitness ruimte en een logeerunit. Deze lounge, één van de bijzondere elementen in onze community, wordt begin volgend jaar opgeleverd.

Een complete woonbuurt voor de actieve 50-plusser

Interview van Platform31 met Tineke Groenewegen, Blauwhoed

Het idee van Senior Smart Living, een woonconcept voor actieve senioren, begon in 2014 met een krantenknipsel over beschikbare bouwgrond voor eengezinswoningen in Schiedam. Tineke Groenewegen van projectontwikkelaar Blauwhoed kreeg het krantenknipsel van haar schoonvader. Zij zag direct mogelijkheden voor een woonplek voor senioren. Vijftigplussers zijn volgens Groenewegen één van de grootste én belangrijkste groepen in onze maatschappij. “Het zijn de mantelzorgers van hun ouders en de oppas voor de kleinkinderen.” De ontwikkelaars gingen in gesprek met mensen uit de doelgroep en vroegen hoe hun ideale leefomgeving eruit zou moeten zien. Zo startte de ontwikkeling van een complete woonbuurt voor senioren in Schiedam: ParkEntree.

“Meedenken en meepraten over je toekomstige woning, dat wil toch iedereen?”, stelt Groenewegen. Met de ontwikkeling van ParkEntree wijkt Blauwhoed af van hoe het in bouwprojecten meestal gaat; dat de ideeën van de projectontwikkelaars leidend zijn. “Samen met onze partners, architectenbureau INBO architecten, conceptontwikkelaar Beyond Now, de gemeente Schiedam en stichting Vitaal&Zo, dachten we na over op welke manier bewoners hierbij betrokken konden worden.” Ze kwamen tot de conclusie dat senioren wél willen meepraten en denken, maar dat zij géén bemoeienis willen met zaken als financiering en de technische kanten van de ontwikkeling. “Over de wet- en regelgeving en financiën maken wij ons wel druk”, zegt Groenewegen. Blauwhoed ging samen met samenwerkingspartner Alex Sievers van Beyond Now met bewoners in gesprek: ‘Hoe zouden jullie je woonomgeving willen inrichten?’ Toekomstige bewoners dachten in co-creatiesessies mee over de woningen, zoals het al dan niet hebben van een balkon, de indeling van appartementen, een gemeenschappelijke ruimte en de inrichting van de binnentuin.

woonvarianten-senioren

Samen in de lounge

Zo werd onder meer besloten dat er een lounge moest komen. “De gemeenschappelijke lounge is er voor iedere bewoner. Je kunt er bijvoorbeeld koken met vrienden, een kop koffie drinken met de buren of een computercursus geven of volgen.” Met behulp van geld van lokale investeerders is de lounge gefinancierd. De hospitality manager van stichting Vitaal&Zo gaat de lounge beheren en ondersteunt bewoners bij de organisatie van gemeenschappelijke activiteiten in deze ruimte en daarbuiten. “Bijvoorbeeld een excursie of met elkaar uit eten”, noemt Groenewegen. Hoe dit precies uitpakt zal nog blijken, de lounge wordt bijna opgeleverd. Groenewegen heeft goede hoop op een fijn groepsproces: “Al tijdens de bouw is geïnvesteerd in de groepsvorming door voor de toekomstige bewoners activiteiten te organiseren.” Ook worden bewoners allemaal lid van de ‘ParkEntree-vereniging’. Van de servicekosten die zij betalen wordt onder meer die hospitality manager en de huur van de lounge gefinancierd. “Doordat deze kosten over bijna honderd huishoudens worden verspreid, betalen ze per huishouden een relatief laag bedrag”, zegt Groenewegen.

Steun van de gemeente

Dat op deze locatie seniorenwoningen zouden komen, was niet vanzelfsprekend. Groenewegen: “Met het bouwen van eengezinswoningen had de gemeente waarschijnlijk meer geld voor hun grond gekregen.” De ervaring van Groenewegen is dat als gemeenten naar de korte termijn kijken deze woningen voor senioren voor de gemeente financieel minder aantrekkelijk zijn. Op de lange termijn levert een voorziening als ParkEntree volgens Groenewegen juist besparingen op. Waar zit hem dat in? “In de uitgaven voor maatschappelijke ondersteuning en zorg, vanwege het sociale aspect én omdat het eenzaamheid vermindert.” Ook de gemeente Schiedam was overtuigd geraakt van de voordelen en maakte zich hard voor de komst van ParkEntree. Vooral de steun van de wethouder wonen én de wethouder zorg was essentieel bij het krijgen van de beschikbare gemeentelijke bouwgrond. Zij zagen zoveel potentie in het ParkEntree-plan, dat ze besloten geen tender te openen, maar de grond voor een marktconforme grondwaarde te verkopen aan projectontwikkelaar Blauwhoed. Die waarde is met een taxatie bepaald, zodat die voldoet aan de eisen van de markt. Met de beschikbare grond kon de ontwikkeling van ParkEntree beginnen. Nu, vijf jaar later, staan de 79 koophuizen en 10 middeldure huurappartementen er. “Een uitzonderlijke korte ontwikkelperiode”, vertelt Groenewegen tevreden.

Positieve verhuisredenen

Welke rol speelt zorg bij het wonen in ParkEntree? “Ik ben er groot voorstander van om wonen voor senioren los te koppelen van zorg”, vertelt Groenewegen. “Veruit de meeste senioren hebben geen ondersteuning nodig.” Volgens haar schrikt het vitale en jongere senioren af als woningen teveel zijn ingericht op zorg. De gezonde senior voelt zich dan niet aangesproken. Wel wil ParkEntree de vitaliteit van de bewoners bevorderen. “We doen er veel aan om onze bewoners hierin te faciliteren. We gaan bijvoorbeeld een samenwerking aan met een lokale sportschool en met de sauna.” Het concept ParkEntree zet in op ‘positieve verhuisredenen’ voor senioren. Groenewegen: “Verhuizen moet geen gedwongen zaak zijn, laat het een stap naar een nieuwe uitdaging zijn, dán maak je verhuis- en woonplezier.” En wat als bewoners wel een zorg- of begeleidingsvraag hebben? “Je voorkomt niet dat de 70-plusser soms een extra handje nodig heeft”, aldus Groenewegen. “We leggen contact met de lokale zorginstanties zodra het nodig is en er is ruimte voor een spreekkamer bij de lounge. Dat maakt dat straks, als dat nodig is, gemakkelijk een beroep gedaan kan worden op zorgverleners.”

Zo goed als klaar

“De eerste bewoners zijn ingetrokken en maken het goed. Al de overige woningen zijn verkocht. Die bewoners maken spoedig hun intrek.” Nu de bouw zo goed als klaar is, neemt Vitaal&Zo het beheer over. “Ons werk als projectontwikkelaar zit er dus bijna op”, sluit Groenewegen af. Van krantenknipsel tot complete woonbuurt in vijf jaar tijd: Groenewegen kijkt er met trots op terug.

Symposium ParkEntree

Vorige week organiseerde het Kenniscentrum60Plus een symposium over ParkEntree in Schiedam, het woonproject voor 55-plussers dat Beyond Now met Blauwhoed en Inbo ontwikkelde. Samen met Yvonne van Mierlo van Blauwhoed mochten wij de aftrap verzorgen, in de vorm van een inleiding over de waarde van een project als ParkEntree en een rondleiding langs en in de woningen. De insteek in ons verhaal is dat nog steeds veel te weinig woonconcepten worden gerealiseerd voor de doelgroep actieve senior. En dat terwijl de vergrijzing zich steeds meer laat zien. Aan de ene kant onderkennen we steeds meer dat de actieve senior een grote waarde heeft voor de samenleving – vanuit kennis, ervaring, netwerk en soms ook kapitaal. Aan de andere kant is die actieve senior niet sexy of hip, en willen we niet of nauwelijks moeite doen om ze in onze gemeente een uitdagende en prikkelende woonomgeving te bieden. Anders overigens dan de gemeente Schiedam, die wel degelijk haar nek heeft uitgestoken om de actieve senior te willen behouden voor haar stad. En zie, dat heeft meer opgeleverd dan de ambitie was. Zo’n 40% van de kopers in ParkEntree komt van buiten Schiedam 🙂

Een mooi voorbeeld van die senioren van buiten zijn Vincent en Marian de Graaf, beiden ook panellid tijdens het symposium. Nu nog Rotterdammers, maar als hun hofappartement is opgeleverd verhuizen zij ook naar Schiedam. Ze zijn in de zeventig, werken allebei, hebben veel oog voor kwaliteit en willen hun ervaringen graag delen met anderen. Vincent: “We wonen nu in een mooi appartement, maar contacten met anderen in het complex zijn mondjesmaat. Iedereen is vooral bezig met zichzelf. In ParkEntree ervaren we nu al een ander soort saamhorigheid. Terwijl we er nog niet eens wonen.” En Marian: “die lounge in ParkEntree lijkt me geweldig als basis voor ontmoetingen en andere leuke dingen. Ik verheug me er zeer op om naar ParkEntree te verhuizen”.

Op de website van het Kenniscentrum60Plus en Wonen na 60 is een beeldverslag van het symposium opgenomen.

Oud nieuws

Nu de bouw van de eerste Senior Smart Living in volle gang is, de eerste ongeveer 50 woningen zijn opgeleverd en de organisatiestructuur is bekrachtigd is misschien aardig om te zien wat de aanleiding was voor het concept.

Op https://www.beyondnow.nl/publicaties-seniorenstad/ is een greep uit de vele geschreven media opgenomen die tussen 2003 en 2012 veel aandacht heeft besteed aan wat we toen ‘Seniorenstad een eigenzinnig dorp’ noemden. Deze seniorenstad is iets grootschaliger dan ons project ParkEntree in Schiedam, maar gaat verder uit van dezelfde waarden en invalshoeken.

ParkEntree, Schiedam

De bouwwerkzaamheden in Schiedam zijn in volle gang, en er wordt in allerlei verschillende stadia hard gewerkt aan het eerste project met label Senior Smart Living. Het verst gevorderd zijn de werkzaamheden aan de westkant van de Parkweg. Sterker nog, hier zijn in november de eerste 13 bungalows opgeleverd. De aannemer heeft zijn werk gedaan, en nu zijn de kopers hard bezig met de inrichting en de aankomende verhuizingen.

Aan de oostkant van de Parkweg komt nog een veertiental bungalows. Een deel daarvan zal nog deze maand worden opgeleverd, de andere volgen vroeg in het nieuwe jaar, zo is de verwachting. In oktober hebben de kopers ook al een kijkje kunnen nemen in hun toekomstige huizen. Toen is door de aannemer een kijkdag georganiseerd.

Kort daarop volgde een tweede kijkdag. Nu waren de Singelappartementen aan bod. In dit blok komen twee-, drie – en vierkamerappartementen én een drietal penthouses. De oplevering van dit blok staat zo tegen de zomer gepland.

Min of meer tegelijk met de kijkdag in november is gestart met de bouw van het laatste plandeel, de Hofappartementen. Net als de eerder genoemde woningen zijn dit ook koopwoningen en net als de andere ook allemaal al verkocht. Bijzonder is dat in dit blok ook de lounge een plek krijgt.

Op de kop van het oostelijk deel van ParkEntree krijgt tot slot het blokje Singelwoningen ook al echt vorm. Hier komt een tiental vrije sectorhuurwoningen. De verhuur is nog niet gestart maar zal ergens in de zomer starten.

Mensen zijn altijd interessant

“Ik wil niet alleen maar leuke dingen doen!” – Rianne Kok

Rianne woont in een appartement in Vathorst. Afgelopen jaar is ze gestopt met werken en dus heeft ze opeens veel meer vrije tijd. Ik praat met haar over wonen in Senior Smart Living. Verbinden, genieten, ontplooien…leven! Met leeftijdsgenoten.

“Ik wil niet alleen maar leuke dingen doen!” lacht Rianne. “Dingen die niet leuk zijn horen er ook bij. Ik wil vooral onderdeel zijn van de wereld. Betekenis hebben.” Rianne zou het wel zien zitten om met medebewoners discussieochtenden te houden, te filosoferen over dingen, te praten over wat er gebeurt in de wereld. “Vroeger deed ik dat ook met vriendinnen. Dan bracht de gastvrouw van de ochtend een krantenartikel in dat we met elkaar bespraken. Dat was erg leuk.” Tegelijkertijd moeten ontmoeting en activiteiten niet (sociaal) verplicht zijn. Het is mooi om elkaar op te kunnen zoeken als je daar zin in hebt, maar soms is het ook fijn om juist op jezelf te zijn.

Moeten medebewoners gelijkgestemden zijn? “Nee. dat kan niet. Iedereen is anders. Je kunt niet verwachten dat iedereen hetzelfde denkt. Dat is juist spannend.” Rianne zou dus ook niemand willen uitsluiten op basis van leefstijl. “Mensen zijn altijd interessant. Stel je voor dat iedereen hetzelfde denkt. Dat is wel erg saai…”

Rianne heeft een netwerk van vrienden en kennissen door het hele land. Met het openbaar vervoer reist ze overal naartoe. Tegelijkertijd word je als je ouder wordt meer afhankelijk van je directe omgeving geeft ze aan. En dan is het fijn als mensen in de buurt bij elkaar kunnen aankloppen. Haar intrinsieke drijfveer om mensen te helpen en iets te betekenen voor mensen brengt weliswaar ook een kleine twijfel over Senior Smart Living naar boven. Als er teveel mensen om haar heen zijn die hulp nodig hebben, is ze straks automatisch de hele tijd mensen aan het helpen, terwijl ze zichzelf mogelijk voorbij loopt. Dat is dan ook weer niet de bedoeling. Er moeten dus genoeg vitale en actieve mensen wonen.

In het huidige appartementengebouw van Rianne wonen ongeveer veertig 55+ers. Zo’n één derde is echtpaar. Ondanks de kleinschaligheid van het gebouw, merkt Rianne op dat ze niet heel close is met medebewoners. “Hoe dichterbij, hoe individueler. Zo gaat dat. Als mensen dicht op je zitten, wil je juist niet dat iedereen alles van je weet.” In dat opzicht is de doelstelling van dit gebouw dus mislukt. Qua schaalgrootte zou een buurt met een paarhonderd mensen ideaal zijn. Dan zijn er genoeg mensen om een klik mee te hebben, maar ook genoeg mensen die je niet kent, om “verrast te worden met onverwachte ontmoetingen”.

Rianne zou het leuk vinden om iets te doen in Senior Smart Living. Vrijwillig, of betaald, of allebei – helemaal mooi. “Ik moet wel bezig blijven.” Zo niet fysiek dan wel geestelijk. Ze heeft de tweede helft van haar carrière als zelfstandige in de verzorging en verpleging gewerkt en daarnaast opleidingen gevolgd voor alternatieve therapieën. 24-uurs zorg zou ze niet meer willen geven, maar aromatherapiemassages of voetreflexologie bijvoorbeeld wel.

Voorzieningen in Senior Smart Living zijn wat Rianne betreft ook open voor niet-bewoners. “Van voorzieningen die goed zijn voor mensen en leuk, moeten zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken.” Het gebouw waar Rianne nu woont heeft ook een gemeenschappelijke ruimte, maar deze mag alleen door bewoners gebruikt worden. “Terwijl er bijvoorbeeld zoveel kinderen in de buurt wonen die hier ook allerlei leuke dingen zouden kunnen doen. Dat is toch zonde?”

Senior Smart Living moet ook vooral onderdeel zijn van de directe omgeving. Geen achterdocht naar de wereld. “Hoe geslotener iets is, hoe onveiliger iets is. Dat werkt hetzelfde als met heel veel sloten op de deur. Dat wekt achterdocht op. En je sluit vooral jezelf op.”

Eventuele wensen ten aanzien van de woning? Ruimte in huis. Een lekkere ruime woonkamer. Uitzicht. Een appartement. Huur. Gelijkvloers. Een collectieve buitenruimte wellicht. Verder hecht Rianne waarde aan natuur. Volwassen groen. “Buitenbeleving.” Voldoende gelegenheid om te wandelen en te fietsen in en vanuit de buurt. “Maar ook om bijvoorbeeld buiten Tai Chi te kunnen doen.” Het liefste aan of nabij zee. Niet op een plek met veel hoge bomen in elk geval, die de woning of de buurt het licht ontnemen.

“Maar, dit alles is beredeneerd vanuit nu,” zegt Rianne. “Misschien denk ik er over vijf jaar wel anders over.” In elk geval houdt ze er niet van om vanuit mogelijke negatieve scenario’s keuzes te maken. Dus ook niet uit angst voor eventuele gebreken die gepaard zouden kunnen gaan met ouder worden. “Ik kan nu alles. En zo sta ik ook in het leven.”

 

Terugkoppeling bijeenkomst SSL Zaandam 4 april 2014

Afgelopen vrijdag 4 april werd in de raadzaal in Zaandam gediscussieerd over Senior Smart Living in de gemeente Zaanstad. Biedt Zaanstad kansen voor het Senior Smart Living woonconcept, gericht op onafhankelijk, betrokken, gelukkig en genietend ouder worden?

Deelnemers aan de bijeenkomst waren zowel Zaankanters als mensen uit de regio en daarbuiten. De houding en uitgangspunten van Senior Smart Living spraken mensen uit beide groepen aan: Aangenaam wonen. Veel groen. Wat minder privé buitenruimte, wat meer collectief. Gedeelde voorzieningen waar je buurtgenoten kunt ontmoeten, maar niet per se hoeft te ontmoeten. Zorgeloos wonen. Zelf initiatief en verantwoordelijkheid nemen. En genieten!

Aandachtspunten die werden meegegeven bij het kiezen van een concrete locatie zijn factoren als geluid, fijnstof en bereikbaarheid. Ook moet de locatie van voldoende omvang zijn om het gewenste aantal voorzieningen te kunnen realiseren. En het buitengebied moet snel toegankelijk zijn. Enkele van de locaties die we de revue lieten voldoen aan alle wensen. Sommige locaties zijn vooral te klein van omvang, of worden in hun kwaliteit teveel beperkt door drukke infrastructuur.

Het team van Senior Smart Living neemt de conclusies van de bijeenkomst mee om nader te bepalen of en hoe een Zaanse locatie ruimte kan bieden aan het concept van Senior Smart Living in vol ornaat. Minimaal één van de besproken locaties biedt in eerste aanleg de mogelijke combinatie van omvang en nabijheid van zowel de levendige stedelijke als de aantrekkelijke en uiteenlopende natuurlijke voorzieningen.

IMG_3105

 

Senior Smart Living en Rijswijk

Afgelopen vrijdagmiddag zaten Alex en Annelies samen met geïnteresseerden  / nieuwsgierigen in Senior Smart Living in het kantoor van de Rabobank in Rijswijk. Op de agenda: de uitgangspunten van het concept, de huidige stand van zaken en een eventuele landing van Senior Smart Living in Rijswijk.

We concluderen dat de nieuwbouwlocatie RijswijkBuiten een goede plek zou kunnen zijn voor een Zuidelijke Randstadvariant van Senior Smart Living – tegen Delft aan en tegelijkertijd omringd door groen. Speerpunten van RijswijkBuiten zijn onder meer duurzaamheid, een groene stedenbouwkundige opzet en hoogwaardig openbaar vervoer (ambitie: treinstation) in de wijk, wat naadloos aansluit bij de uitgangspunten van Senior Smart Living. De voorkeur van de aanwezige deelnemers heeft een ontwikkellocatie met zo min mogelijk fysieke barrières, zodat er gevoelsmatig één domein kan ontstaan. Tegelijkertijd zou de ontwikkeling voldoende woningen moeten omvatten om verschillende voorzieningen in de buurt mogelijk te kunnen maken. Verbinden is daarmee een belangrijk thema, zowel binnen een locatie voor Senior Smart Living als met de mensen en voorzieningen erbuiten.

We toetsen ook een aantal uitgangspunten van Senior Smart Living onder de aanwezigen. Met een score van 1 tot en met 5: welke uitgangspunten zijn zeer van belang bij de uitwerking van Senior Smart Living naar een locatie en welke minder? Een aantal hoge scores: bij je buren kunnen aanbellen als er wat aan de hand is; goed beveiligde woningen; gebruik van moderne technologie en communicatiemiddelen in en rondom huis; afwisselende architectuur; energiezuinigheid; voldoende faciliteiten naar keuze (sport naast ontmoeting, ontplooiing, etc.). Deze punten verdienen dus extra aandacht in het ontwikkelproces.

Waar we in het plan streven naar een combinatie van grondgebonden en gestapelde woningen, hebben we in het kader van de middag even ingezoomd op beelden van aantrekkelijke appartementen. Wat opvalt is dat kleinschaligheid daarbij goed scoort en aandacht voor een mooie buitenruimte. Dat geldt zowel het goedkope als het duurdere segment. Een vorm als die van kleine terraswoningen zou dus goed passen in Senior Smart Living.

Op maandag 4 april tussen 13:30 en 16:00 vindt er een bijeenkomst plaats in het kader van nieuwe seniorenconcepten / Senior Smart Living in de gemeente Zaanstad. U bent van harte welkom om hierbij aanwezig te zijn. Klik hier voor meer informatie.

IMG_6461

 

 

 

 

 

Aan de slag!

Na onze expertmeeting van eind november lijkt het even stil geweest te zijn. Niets is echter minder waar. Ons team is diverse gesprekken gaan voeren met verschillende gemeenten in het land. Daaruit komt veel belangstelling naar voren en een viertal gemeenten die in planning mogelijk voorop kunnen gaan lopen: Zaanstad, Rijswijk, Ede en Schiedam. Vier verschillende gemeenten met elk eigen kwaliteiten, maar ook enkele overeenkomsten. Zo is vanuit elk van de locaties voor ons concept een (historische) binnenstad goed bereikbaar (voor de mogelijke locatie in Rijswijk is dat het op fietsafstand liggende Delft), zijn er verschillende stedelijke voorzieningen in de buurt, waaronder een station en is daarnaast groen en landschap vlakbij.

img10-6569a

Voor de locatie in Zaandam, dat er met zijn vernieuwde stadshart (dat is genomineerd als beste winkelstad van Nederland in 2014) opeens weer mag zijn, organiseren we in maart een workshop die niet zozeer zal gaan over de hoofdlijnen van het concept, maar veel meer concreet zal inzoomen op persoonlijke woonwensen (type, maat, prijsrange etc) en de ideeën om gezamenlijk een buurt leefbaar te maken en te houden. Datum en plaats voor deze bijeenkomst zijn volgende week bekend. Die zullen we dan ook op deze plaats vermelden.